FAQ - Veelgestelde vragen
Heeft u nog vragen over de ABCAT? Hieronder vindt u veelgestelde vragen en antwoorden over het houtrookfilter, ingedeeld per onderwerp.
Wat is een ABCAT en hoe werkt het
Waar staat “ABCAT” voor?
“ABCAT” is een afkorting die in meerdere landen toegepast kan worden. De afkorting staat voor After Burning CATalyst, dit betekent naverbrandingskatalysator.
Wat is een katalysator?
Het begrip ‘katalysator’ betekent: een stof die een reactie begint of versnelt zonder daar bij zelf te worden verbruikt. Katalysatoren zijn misschien wel het meest bekend als onderdeel van de uitlaat van een auto. In de uitlaat van een auto zorgt de katalysator ervoor dat het laatste beetje onverbrande benzine of diesel alsnog wordt verbrand en niet in de lucht terecht komt. De ABCAT zit in de ‘uitlaat’ van een kachel en verbrandt onverbrande stoffen en schadelijke verbindingen in de houtrook zodat deze niet in de lucht terecht komen.
Hoe werkt de ABCAT?
De ABCAT werkt door een combinatie van een slim ontwerp en een speciale katalysator gemaakt op een basis van speciaal corrosievast staal en edelmetalen. Door het ontwerp kan de houtrook gemakkelijk door de ABCAT heen stromen zonder dat u veel trek verliest. De katalysator zorgt voor een vlamloze naverbranding van roet, teer en andere verbindingen die sterk ruiken. Hierdoor blijft de schoorsteen langer schoon en wordt de geur van de houtrook geneutraliseerd.
Achtergrond en toepassing ABCAT®
Hoe warm wordt de ABCAT?
In de ABCAT krijgen deeltjes die in het vuur niet zijn verbrand een tweede kans om alsnog te verbranden. Hierbij ontstaat geen vuur. Door deze naverbranding wordt de ABCAT warm en kan de temperatuur in het midden van de ABCAT oplopen tot 500˚C. De buitenkant van de kachelpijp wordt hierbij nauwelijks warmer dan bij het stoken zonder ABCAT.
Hoe warm mag de ABCAT maximaal worden?
De ABCAT kan kortstondig 800°C verdragen. Bij temperaturen van maximaal circa 700°C blijft de katalysator normaal werken en loopt deze geen onherstelbare schade op. Wanneer de ABCAT toch te warm wordt zal deze niet smelten of uit elkaar vallen. De metalen constructie is bestand tegen temperaturen boven de 1.000°C. Normaal gesproken zal de temperatuur van de houtrook zelden boven de 500°C uitkomen. Bij dergelijke houtrook temperaturen gaat immers ook veel warmte verloren via de schoorsteen. U kunt eventueel een goede insteek-thermometer bij uw installateur / kachelleverancier of via HAVÉ Verwarming bestellen waarmee u snel en eenvoudig de temperatuur van de houtrook kunt meten.
GESCHIKTE KACHELS EN BRANDSTOFFEN
Voor welk vermogen houtkachel of ketel is de ABCAT geschikt?
De ABCAT is geschikt voor kachels en stookinstallaties met vermogens vanaf 4 kW.
Voor welk soort houtkachel is de ABCAT geschikt?
De ABCAT is geschikt voor kachels met een gesloten verbrandingskamer die voldoen aan de randvoorwaarden van de ABCAT. De ABCAT presteert optimaal wanneer alles voor de ABCAT optimaal is. Dit betekent dat er geschikte brandstof in een goede kachel met een geschikte schoorsteen op de juiste manier moet worden gestookt. Een goede kachel is bijvoorbeeld een kachel die voldoet aan de eisen van ECODesign 2022.
De randvoorwaarden voor plaatsing ABCAT® houtrookfilter
Voor welke brandstoffen is de ABCAT geschikt?
De ABCAT is geschikt voor brandstoffen uit biomassa zoals hout, houtpellets, houtchips, houtbriketten, stro en riet. De ABCAT kan niet worden gebruikt voor bruinkool en steenkool. Het installeren van een ABCAT op aardgastoestellen voegt niets toe aan de lage uitstoot van deze toestellen.
Hoe warm moet de houtrook voor de ABCAT minimaal zijn zodat deze goed kan werken?
De ABCAT werkt vanaf een temperatuur van ca. 250°C, maar om goed te werken en ook roet, teer en geurstoffen af te breken is een temperatuur van minimaal 300 – 350°C nodig. Vanaf deze temperatuur zal de ABCAT zichzelf reinigen en hoeft u de ABCAT alleen regelmatig schoon te maken. U kunt bij uw installateur / kachelleverancier of via HAVÉ Verwarming een goede insteek-thermometer bestellen om eenvoudig de temperatuur van de houtrook te meten.
De temperatuur van de rook na mijn kachel komt niet boven de 200°C, kan ik ook zonder problemen een ABCAT plaatsen?
Nee, dit kan helaas niet. De ABCAT heeft weliswaar een starttemperatuur vanaf ca. 250°C maar pas vanaf ca. 300-350°C is de ABCAT zelfreinigend omdat bij deze temperatuur roet wordt afgebroken. Wanneer deze temperatuur niet gehaald wordt kan de ABCAT het afgevangen roet niet verbranden en zal vaak schoongemaakt moeten worden. Bovendien kunnen de geurende verbindingen in de houtrook ook niet goed worden afgebroken waardoor de houtrook (licht) zal blijven ruiken.
Kan ik elke houtsoort stoken met een ABCAT?
Nee, behandeld-, gelijmd-, verduurzaamd- en gelamineerd hout, hout met bindmiddelen en hout met niet-houten toplagen (geverfd, MDF/HDF, multiplex, geplastificeerd hout, geïmpregneerd hout, enz) dient u niet te stoken. Hierbij komen veel gezondheidsschadelijke, sterk milieuvervuilende stoffen vrij. U moet het stoken van deze materialen nalaten waarbij het niet uitmaakt of u nu wel of geen ABCAT heeft. Bovendien is de kans groot dat de houtrook van ongeschikte brandstoffen gifstoffen voor de katalysator bevat waardoor deze onherstelbaar kan worden beschadigd.
Tropisch (hard)hout geeft bij verbranding een geur die in de westerse wereld als onaangenaam wordt ervaren. De geur van de rook van beukenhout wordt in Nederland als het minst storend ervaren, hoogstwaarschijnlijk omdat het doet denken aan gerookte producten zoals rookworst. In landen waar tropisch (hard)hout van nature voorkomt en waar het gebruikelijk is dit hout te stoken wordt de geur van de rook van tropisch (hard)hout niet als storend ervaren. In deze landen is de kans groot dat de geur van de rook van beukenhout als onaangenaam wordt ervaren. De ABCAT is ontwikkeld om de geur van houtrook sterk te verminderen waardoor tropisch (hard)hout zonder problemen gestookt kan worden.
Naaldhout en enkele andere inheemse en uitheemse houtsoorten bevatten veel harsen. Naaldhout vergast bovendien erg snel in de kachel waardoor er in korte tijd veel houtgas in de kachel moet worden verbrand. Onvolledig verbrand houtgas en gas van hout met veel harsen bevatten erg veel roet- en teervormende verbindingen en geurcomponenten. De roet- en teervormende verbindingen zijn verantwoordelijk voor aanslag op de kachelruitjes en roet-, teer- en creosootvorming in het rookgasafvoerkanaal. Wanneer een ABCAT is geïnstalleerd kunnen deze verbindingen ook tot problemen leiden: De ABCAT kan verstopt raken door het grote aanbod van van roet en teer. De kachel gaat niet uit en er is geen gevaar dat er rook uit de kachel komt maar het vuur kan wel iets slechter gaan branden.
Energie uit inheemse houtsoorten
Kan ik vers hout en/of te nat hout stoken met een ABCAT?
Zie voor een vergelijking van de verbranding van droog hout (circa 15% vocht) en te nat hout het PDF-document “Verschil tussen het stoken met droog en met te nat hout”.
Verschil tussen het stoken met droog en met te nat hout
Hoe weet ik welke diameter mijn kachelpijp heeft?
Wanneer de diameter van uw enkelwandige kachelpijp onbekend is kunt u deze eenvoudig zelf berekenen. U meet eerst de omtrek van de kachelpijp. De door u gemeten waarde deelt u vervolgens door 3,14. Nu weet u de diameter van uw kachelpijp.
Voorbeeld: U meet een omtrek van 47,1 cm, daaruit volgt dat de diameter van uw kachelpijp 47,1 / 3,14 = 15 cm is.
Mijn schoorsteen is ingebouwd, kan ik dan ook een ABCAT installeren?
Ja, maar niet zonder voorwaarden. Wanneer het eerste stuk kachelpijp op uw kachel vrij is, is de inbouw van de ABCAT geen enkel probleem. Wanneer uw gehele schoorsteen is ingebouwd zult u moeten zorgen dat u gemakkelijk bij de ABCAT kunt komen om deze regelmatig uit te nemen en schoon te maken, dit zou bijvoorbeeld kunnen met een luikje.
Kan de ABCAT alleen rechtop geplaatst worden?
Nee, de ABCAT kan in rookgasafvoerkanalen worden geplaatst die horizontaal, verticaal of onder een hoek lopen. Wanneer de ABCAT niet direct voor of na een bochtstuk wordt geïnstalleerd is de stroming van de houtrook door de modules optimaal.
Is de ABCAT ook geschikt voor een open haard die niet met deurtjes of een glaspaneel afsluitbaar is?
Nee, in beginsel kan de ABCAT niet worden gebruikt bij open haarden, vuurkorven, tuinhaarden en open vuren. Deze vuren trekken namelijk veel lucht uit de omgeving aan waardoor de houtrook sterk afkoelt en de ABCAT nooit of zelden de minimale temperatuur van 300°C bereikt. Ook moet de ABCAT bereikbaar blijven om deze regelmatig schoon te kunnen maken, inbouw in een gemetselde schoorsteen zal dus niet gaan. Ten slotte is de trek in de schoorsteen van een open haard doorgaans erg laag waardoor zelfs de lage weerstand van de ABCAT tot problemen zou kunnen leiden.
Is de ABCAT ook geschikt voor een open haard waar een inzethaard met deurtjes of een glaspaneel in is geplaatst?
Ja, bij een inzethaard is sprake van een afgesloten verbrandingsruimte met een doordacht ontwerp waarmee de verbrandingstechnische bezwaren van een open haard niet meer aan de orde zijn. Er moet wel rekening gehouden worden met het onderhoud van de ABCAT. De ABCAT moet via een revisieluik bereikbaar zijn.
Kan ik de ABCAT ook toepassen in een tuinhaard?
Zie open haard
Kan ik de ABCAT ook toepassen in een speksteenkachel?
Ja, de ABCAT is ook geschikt voor speksteenkachels. Hier is echter, net als bij andere kachels, de temperatuur van de houtrook vlak na de kachel belangrijk. De ABCAT heeft een temperatuur van ca. 300-350°C nodig om roet, teer en geurende verbindingen af te kunnen breken. Deze temperatuur wordt doorgaans minder snel gehaald door het ontwerp van speksteenkachels. Wordt in uw situatie deze temperatuur wel gehaald dan is de ABCAT ook voor uw kachel geschikt.
BESCHIKBARE UITVOERINGEN
Is de ABCAT leverbaar in verschillende soorten pijplengtes?
Ja. De ABCAT is leverbaar in een RVS-pijp met een lengte van 250, 500 of 1000mm.
Is de ABCAT in verschillende kleuren leverbaar?
Nee, de ABCAT wordt blank (ongespoten) geleverd. U kunt bij de ABCAT een spuitbus hittebestendige lak in verschillende kleuren bestellen. Zo krijgt de ABCAT altijd de juiste kleur bij uw bestaande of nieuwe schoorsteen.
BESTELLEN, LEVERTIJD EN GARANTIE
Wat is de levertijd van de ABCAT?
De levertijd voor een ABCAT bedraagt doorgaans niet meer dan 2 weken.
Krijg ik garantie op de ABCAT?
Ja, u krijgt 2 jaar garantie op de constructie van de ABCAT. De levensduur van de katalysator zelf kunnen wij helaas niet garanderen omdat deze sterk afhankelijk is van het gebruik van de ABCAT, hier hanteren wij daarom een coulancebeleid. Bij normaal gebruik gaat de katalysator duizenden uren en vele stookseizoenen mee. Zo nodig volstaat het daarna om alleen de katalysatormodule te vervangen.
Hoe lang gaat de ABCAT mee?
De levensduur van het actieve bestandsdeel van de ABCAT, de katalysator, hangt sterk af van het soort stookhout, het stookgedrag, de kachel, de schoorsteen en de temperatuur bij de ABCAT. Bij normaal gebruik gaat de katalysator vele stookseizoenen mee.
Hoe weet ik of mijn ABCAT vervangen moet worden?
Wanneer uw ABCAT regelmatig haar optimale bedrijfstemperatuur bereikt (300-350°C) maar ondanks dat de houtrook toch nog sterk ruikt of een geel-bruine kleur heeft kan het zijn dat de werking van de ABCAT door veroudering is verminderd. Wanneer het schoonmaken van de katalysatormodule ook niet helpt, er goed gedroogd inheems hardhout wordt gestookt (beuken, essen, eiken, enz) en de module steeds binnenin sterk beroet, heeft deze haar werkzaamheid verloren.
Moet ik een heel nieuw systeem kopen als mijn ABCAT niet meer goed werkt?
Nee, u kunt een nieuwe ABCAT zonder kachelpijp kopen ter vervanging van uw oude ABCAT.
VEILIGHEID
Is de ABCAT veilig?
Ja. De ABCAT is uitvoerig getest op werkzaamheid en veiligheid. De ABCAT heeft een ingebouwde veiligheidsvoorziening die ervoor zorgt dat zelfs wanneer de ABCAT helemaal verstopt zou raken, de rook nog steeds door de schoorsteen naar buiten kan.
Is de as uit de ABCAT niet gevaarlijk?
Nee, niet wanneer de ABCAT regelmatig minimaal 300-350°C wordt en er op de juiste manier met geschikt brandhout gestookt wordt. De minerale as die dan uitgeklopt of uitgespoeld wordt is ongevaarlijk voor het milieu. Het is een goede voedingsbron voor onder andere bomen omdat het veel mineralen bevat die een boom zelf uit de aarde haalt om te kunnen groeien.
Verstopt de ABCAT mijn schoorsteen?
Nee, de ABCAT is zo ontwikkeld dat deze een zeer kleine invloed op de trek heeft. De weerstand of te wel drukverlies van een standaard ABCAT is slechts 2 Pa (0,02 mBar). De trek (onderdruk) van een goede, warme schoorsteen bedraagd al snel 20 Pa (0,2 mBar). Hierdoor is het doorgaans geen probleem om de ABCAT te plaatsen in een schoorsteen met een goede trek, er blijft dan voldoende trek over om de kachel goed te kunnen stoken.
JURIDISCHE KANTEN EN EVENTUELE VERGUNNINGEN
Zijn er juridische kanten aan het stoken op hout en het installeren van een ABCAT?
Hout stoken kan aanleiding geven tot gezondheidsklachten voor de stoker zelf en voor de woonomgeving. Onverantwoord hout stoken kan leiden tot ernstige geurhinder in de omgeving. De omgeving, de gemeente of andere instanties kunnen de overlastveroorzaker aanspreken en eventueel juridisch benaderen. De aanschaf van een ABCAT kan een oplossing zijn om overlast te verminderen en klachten te voorkomen.
Rapport over juridische maatregelen tegen stookhinder (Bureau Habitat, 2010) (PDF)
Is er een bouw- of omgevingsvergunning nodig voor het installeren van een ABCAT?
Nee, wanneer u de ABCAT in uw schoorsteenkanaal plaatst is daar doorgaans geen bouw- of omgevingsvergunning voor nodig. Bij twijfel kan uw gemeente of de lokale milieudienst u hierover informeren.
ONDERHOUD
Waarom moet ik, ook als de temperatuur van de ABCAT regelmatig boven de 300-350°C komt, de ABCAT regelmatig schoonmaken?
De ABCAT breekt, wanneer deze warm genoeg is, weliswaar roet en teer af maar er blijft altijd minerale as achter. Dit is dezelfde soort as als er op de bodem van de kachel achterblijft. Deze minerale as brandt niet en kan ook niet worden afgebroken door de ABCAT.
Hoe moet ik de ABCAT schoonmaken?
De ABCAT kan eenvoudig uit de kachelpijp worden gehaald en worden uitgeklopt. Ook kan de ABCAT worden schoongespoeld onder de kraan. De ABCAT mag niet worden uitgenomen wanneer de kachel warm is of wanneer er een vuur brandt.
Hoe vaak is het nodig om de ABCAT schoon te maken?
Hoe vaak de ABCAT moet worden schoongemaakt hangt sterk af van het soort stookhout, het stookgedrag, de kachel, de schoorsteen en de temperatuur bij de ABCAT. Gemiddeld genomen zou het voldoende moeten zijn om de ABCAT gelijktijdig met het legen van de aslade te reinigen, dit is echter iets dat sterk wisselt en in de praktijk per geval moet worden bekeken.
PRESTATIES VAN KACHEL EN ABCAT VERBETEREN
Mijn kachel brandt slecht, lost een ABCAT dit probleem op?
Nee, de ABCAT is een zo geheten ‘end-of-pipe’ maatregel. Dit houdt in dat alles vóór de ABCAT in orde moet zijn zodat de ABCAT haar werk optimaal kan doen. Wanneer uw kachel slecht brandt lost u dit niet simpelweg op door een ABCAT te plaatsen. Het slecht branden van het vuur kan vele oorzaken hebben, maar dit alles speelt zich af vóór de ABCAT. Dat is dus waar u iets zult moeten veranderen. U kunt het vergelijken met een auto; wanneer een automotor slecht loopt door bijvoorbeeld verkeerde brandstof of te weinig lucht en er wordt een (nieuwe) katalysator geplaatst gaat de motor ook niet vanzelf beter lopen. Wat er wel gebeurt is dat de uitlaatgassen schoner uit de uitlaat komen; dit gebeurt ook bij de ABCAT.
Kan ik zelf de prestatie van de ABCAT verbeteren?
Ja, dat kan. Wanneer u met de Zwitserse of top-down methode uw kachel aansteekt en geschikt stookhout gebruikt komen de kachel en de ABCAT sneller op temperatuur. Bovendien ontstaan er door deze rustige manier van opstarten minder schadelijke stoffen. Hierdoor kan de ABCAT haar werk beter doen en sneller roet, teer en schadelijke verbindingen afbreken. Daarnaast mag u het vuur nooit smoren door de luchttoevoer (bijna) helemaal dicht te schuiven. Wanneer het vuur niet voldoende zuurstof krijgt worden er veel meer schadelijke verbindingen gevormd en werkt de ABCAT bovendien slechter omdat deze, net als het vuur, ook zuurstof nodig heeft.
Energie uit inheemse houtsoorten
Hoe weet ik of de trek in mijn schoorsteen voldoende is?
Er zijn verschillende aanwijzingen voor een goede en slechte trek. Wanneer het ruitje van uw kachel snel beroet en het vuur moeilijk brandt is het mogelijk dat de trek onvoldoende is. Ook wanneer er rook de kamer in komt wanneer u het deurtje opent kan de trek in uw schoorsteen onvoldoende zijn.
Bovenstaande verschijnselen kunnen verschillende oorzaken hebben en hoeven niet per se te maken te hebben met onvoldoende trek. Zo kunnen enkele van deze verschijnselen ook optreden wanneer u bijvoorbeeld nat of te vochtig hout stookt of wanneer de toevoer van verbrandingslucht onvoldoende is. Wanneer u zeker wilt zijn van voldoende trek dan kan uw schoorsteenveger of installateur de trek wellicht meten.
Wanneer het te warm wordt in de kamer doe ik de luchtschuiven van mijn kachel wat verder dicht, maakt dat uit voor de ABCAT?
Ja, het verminderen van de luchttoevoer naar de kachel heeft een nadelig effect op de prestaties van de ABCAT. Wanneer u de luchtschuiven verder dicht doet gebeuren er verschillende dingen waardoor de uitstoot van uw kachel aanzienlijk toeneemt. Zo krijgt het vuur minder zuurstof en zal gaan stikken waardoor het vuur slechter gaat branden, er meer roet en teer wordt gevormd en de uitstoot van schadelijke en onvolledig verbrande verbindingen, alsmede sterk ruikende verbindingen toeneemt.
Naast de negatieve effecten op de verbranding kan de ABCAT ook slechter werken omdat deze, net als het vuur, zuurstof nodig heeft. Door het verminderen van de luchttoevoer stoot de kachel dus meer vervelende stoffen uit en kan de ABCAT deze – verhoogde – uitstoot minder goed verwerken. Beter is het om kleinere hoeveelheden hout te stoken of de deur naar de hal bijvoorbeeld open te zetten. Wanneer het erg vaak te warm wordt tijdens het stoken heeft u waarschijnlijk een kachel met een te groot vermogen. De enige oplossing is dan om een kachel met een kleiner vermogen te plaatsen.
Zijn er andere mogelijkheden om de houtrook te filteren en/of stookhinder te voorkomen?
Ja, er zijn verschillende methoden en technieken om verantwoord te stoken, het rendement van de stookinstallatie te verhogen en de uitstoot te beperken. Wij hebben in 2010 voor het Meldpunt Gezondheid en Milieu, Platform Stookhinder, een uitgebreide rapportage opgesteld met primaire en secundaire maatregelen om de uitstoot van houtgestookte kachels en ketels te beperken. Het rapport bevat vele wetenswaardigheden en nuttige tips.